Przed podbojem europejskim Wyspy Kanaryjskie były zamieszkałe przez tubylczą ludność zwaną Guancze (początkowo określenie to odnosiło się jedynie do mieszkańców Teneryfy), u których odnajduje się wspólne korzenie etniczne i kulturowe z plemionami berberyjskimi z północnej Afryki.
Ziemie każdej z wysp były podzielone między plemiona czy królestwa, niepodlegające sobie na wzajem. Nie kontaktowano się również pomiędzy wyspami, gdyż Guancze nie potrfili żeglować.
Nieznany jest sposób w jaki doszło do skolonizowania wysp, chociaż najpopularniejsze dziś teorie głoszą, iż ludność ta została przywieziona z północnej Afryki przez fenicjan lub rzymian.
Jeśli chodzi o czas ich przybycia to niektórzy naukowcy wskazują przedział od III do I w.p.n.e., ale istnieją też teorie sugerujące okres przed V w.p.n.e.
I właśnie ostatnie odkrycia dowodzą, że archipelag został zamieszkany w dwóch fazach:
- pierwsza faza, kiedy to archaiczna kultura berberyjska dotarła na wyspy ok. VI w.p.n.e.;
- druga faza w I w.n.e., w której zromanizowana ludność berberyjska zasiedliła Lanzarote, Fuerteventurę, Gran Canarię, El Hierro i Teneryfę.
Głównym środkiem utrzymania tych pierwszych wyspiarzy była hodowla zwierząt, które zostały przywiezione z kontynentu afrykańskiego: koza, owca, świnia i pies (używany przede wszystkim do pasania zwierząt, ale także jego mięso było spożywane).
Występowały ogromne różnice między wyspami w zaawansowaniu rolnictwa i to właśnie Gran Canaria była najbardziej rozwinięta. Uprawiano przede wszystkim zboża, odmianę pszenicy i jęczmienia, używanych do dziś do przyrządzania tradycyjnego gofio (mąka z mieszanki pełnoziarnistych zbóż).
Innymi zajęciami zaspokajającymi zapotrzebowania plemion były także, choć w zdecydowanie mniejszym stopniu, zbieractwo, łowiectwo oraz połowy ryb i owoców morza.
Kanaryjska ludność tubylcza, kulturowo wydaje się być wyspiarskim odgałęzieniem północno-afrykańskich Berberów. Jako ślad swojej obecności na wyspach pozostawili, w wielu zamieszkanych przez siebie jaskiniach, malowidła i ryciny naścienne.
Jeśli chodzi o wierzenia religijne to Guancze byli politeistami i czcili święte miejsca, przede wszystkim skały i góry (np. Teide na Teneryfie).
Jako ciekawostka można dodać, że Guancze mumifikowali swoich zmarłych, a także wytwarzali figurki bożków z błota i kamienia.